مذهب مالکی

ابوعبدالله مالک بن انس بن مالک به سال 93ق در مدینه به دنیا آمد و به سال 179ق وفات یافت. وی چهل سال با امویها و چهل و شش سال با عباسیها زندگی گذراند. درباره شخصیت او نیز روایات نادرستی وجود دارد. مثلاً در تاریخ می خوانیم: در خواب از پیامبر اکرم(ص) پرسیده شد: بعد از شما از چه کسی باید مسائل خود را بپرسیم؟ فرمودند: از مالک. بی اساس بودن چنین سخنانی برخواننده گرامی پوشیده نیست. مالک و اهل بیت(ع) زندگی مالک بن انس در تاریخ به دوگونه بوده است. در ابتدا مالک با خلفای جور سر ناسازگاری داشت و علیه آنان فتوا می داد که این امر به شلاق خوردن و زندانی شدنش انجامید. وی در جهت این مخالفتها با سیاست حاکمان، به علویها از جمله نفس زکیه یاری می رساند و دشمنی خود را آشکار می نمود. اما پس از مدتی روند مخالفتهای او تغییر نمود، افکارش درباره خلفای عباسی دگرگون شد و کم کم به دربار آنان وارد شد، به گونه ای که منصور او را «رکن الاسلام» نامید و حج را با او به جا می آورد. البته این تغییر سیاست بدون علت نیست. در بررسی اوضاع و احوال زمانه مالک به این مسئله برخورد می کنیم که بنی عباس نهایت دشمنی با اهل بیت(ع) و آزار و شکنجه طرفداران و دوستداران آنان را به کار می گرفتند و حقد و کینه خود را با تنگ کردن زمینه به شیعیان و موالیان اهل بیت(ع) خالی می نمودند. بعید نیست مالک نیز از گزند آزارهای آنان در امان نبوده و مجبور به تغییر موضع و تقیه کردن شده است. زیرا سخنانی از وی در تاریخ ثبت شده که با وجود کتمان شدید و فشار زیاد باز هم حب خود را به اهل بیت(ع) ظاهر کرده و زبان به مدح و بیان فضایل اخلاقی حضرت امام صادق(ع)گشوده است. از جمله سخنان وی این است که گفته است: بر جعفربن محمد روزگار و زمانه مختلفی گذشته، اما ایشان را همواره بر سه چیز ثابت دیدم: یا نماز می گزارد یا روزه داشت یا قرآن قرائت می نمود. ندید چشمی، نشنید گوشی و نرسید بر عقل کسی که بشری از جعفربن محمد صادق(ع) عالم تر، عابدتر و پرهیزکارتر باشد. همواره جعفربن محمد(ع) را می دیدم که بسیار شوخ طبع، خوشرو و متبسم بودند. اگر نام مبارک حضرت پیامبر(ص) در محضرشان ذکر می شد رنگ از رخسارشان می پرید و هرگز ندیدم که نام پیامبر اکرم(ص)را بر زبان جاری سازند مگر اینکه بر وضو باشند. همواره او را در سه حال می دیدم: برپادارنده نماز، روزه دار و قاری قرآن. درباره آنچه به او مربوط نمی شد سخنی نمی فرمود و از عالمان و عابدانی بود که در برابر پروردگار خاشع و خاضع می باشند. گردآورنده:محمدحسین قاسمی شیری پی نوشت ملل و نحل آیةالله سبحانی ملل و نحل شهرستانی